اعوذ باللَّه من الشيطان الرجيم. بسم اللَّه الرحمن الرحيم. رب اشرح لى صدرى و يسر لى امرى واحلل عقدة من لسانى يفقهوا قولى.

 عرض كردم در خاتمه كتاب شهادات مرحوم محقق 5 تا مسئله فرموده‏اند اما در حقيقت هر 5 مسئله تكرار است و از كتاب قضاوت و شهادات اين مسائل فهميده مى‏شود ومتعرض شده‏اند بعد هم مرحوم صاحب جواهر از خودشان 6 تا مسئله متعرض شده‏اند و آن 6 تا مسئله هم از مسائلى است كه قبلاً بحث شده و در حقيقت اين هفته ما مسائل تكرارى داريم اما چون جمع و جور است و مسائل خوبى است ديگر مجبور شديم مسائل رامتعرض بشويم آن مسائل مرحوم محقق 5 مسئله سه تامسئله‏اش را ديروز مباحثه كرديم.

 مسئله چهارم اين است كه مى‏فرمايند لو اوصى بوصيتين منفردتين فشهد آخر ان انه رجع عن احدهما دو تا وصيت كرده پيش همه، معلوم است الا اين كه بعد بينه اقامه مى‏شود اين كه از يكى از وصيت‏ها برگشته حالا آيا آن وصيت اول است يا دوم؟ نمى‏گويند. مى‏گويند از يكى از وصيت‏هايش برگشته خب آيا اين وصيت حالا كه برگشته چه بايد بكنيم؟ مرحوم محقق مى‏فرمايند كه اين شهادت پذيرفته نيست چرا پذيرفته نيست؟ مى‏گويند براى اين كه متعلق شهادت مجهول است و ما سابقاً گفتيم كه متعلق شهادت بايدمجهول نباشد اما شيخ بزرگوار شيخ طوسى فرموده‏اند كه اين شهادت پذيرفته مى‏شود حالا كه پذيرفته مى‏شود چه بايد كرد؟ حرف ديروز جلو مى‏آيد با قرعه احدهما را معلوم مى‏كنيم خب ظاهراً حق با شيخ طوسى است چرا؟ براى اين كه متعلق شهادت مجهول نيست براى اين كه متعلق شهادت احدهماست و احدهما يك واقع معين درخارج است ولو اين كه مفهوم احدهما اسمش را مى‏گذارند فرد منتشر يا اسمش را مى‏گذارند مفهوم احدهما حالا بفرماييد آن مفهوم مجهول و از مفاهيمى كه مصداق در خارج ندارد همين فردمنتشر، مفهوم احدهما مثلاً اين مى‏گويند از كلى طبيعى است كه مصداق در خارج ندارد ولى ظاهراً اين طور هم نيست كلى طبيعى اصلاً نيست بلكه يك مفهوم است كه آن مفهوم مصداق واقعى در خارج دارد مثل اين است كه شما مى‏فرماييد اكرم زيداً او عمرواً، اين اكرم زيداً او عمرواً اين تخيير است اين مفهوم تخيير يك مفهوم عرضى است ما به ازا در خارج ندارد ديگر شما هستيد كه بايد مابا ازا را در خارج تعيين بكنيد آن وقت هر كدام را كه شما در خارج تعيين كرديد آن مى‏شود مصداق تخيير و اين مفهوم تخيير و مفهوم واجب كفايى و مفهوم فرد منتشر و امثال اينها گاهى واقعيت در خارج ندارد و گاهى واقعيت در خارج دارد مثلاً مثل همين اكرم زيداً او عمرواً اين مصداقى در خارج ندارد شما هستيد كه بايد مصداق را انتخاب بكنيد تا شما انتخاب نكنيد مصداق در خارج ندارد يك مفهوم بلا مصداق است اما گاهى مفهوم با مصداق واقعى و خارجى است مثل همين بحث ما كه شاهد شهادت مى‏دهد يكى ازاين وصيت‏ها درست نيست خب واقعاًدرخارج يكى ازاين وصيت‏ها درست نيست براى اين كه برگشته حالانمى دانيم كه برگشته از آن وصيت يا از آن وصيت؟ بالاخره يك واقع و نفس الامرى در خارج هست كه آن مفهوم احدهما، مفهوم عرضى صادق بر آن است آن وقت حتى اين جور مى‏گوييم، مى‏گوييم كه اين مفهوم احدهمامى خواهد مصداق در خارج داشته باشد قبلاً يا مصداقش را شما ايجاد بكنيد اين مجهول نيست عرفاً يك واقعيت است به اين معنا كه ازچيزهايى كه واقعيت دارد عرضى نيست تخيل نيست مفهوم نيش غول نيست راستى در خارج موجود است مفهوم احدهما، و وقتى اين جور باشد اين را عرف مجهول نمى‏داند لذا درخارج و نفس الامر اين جا بالاتر از واجب تخييرى است در اين جا آن واقع و نفس الامر معلوم است از چه وصيت برگشته اما شهادت كه شهادت مى‏دهد مى‏گويد از يكى از اين دو وصيت برگشت خب اين اما هذا او ذاك و اين اما هذا اوذاك مفهوم است اما واقعاً مصداق دارد در خارج براى اين كه اين آقاى ميت يا از آن وصيت ديروز برگشته يا از وصيت اول،برگشته واقعاً، يك واقعيت دارد بله گفته‏اند كلى طبيعى است كه مصداق در خارج ندارد ما اين را قبول نداريم كلى طبيعى نيست براى اين كه يك مفهوم نيش غولى است كه ما از آن چيزى كه درواقع و نفس الامر است و نمى‏دانيم آيا زيد است ياعمرو ما يك مفهوم مى‏گيريم بنام فردمنتشر آن فرد منتشر وجود خارجى ندارداما يك چيزى در خارج هست كه ما از آن خارج انتزاع مى‏كنيم. امورانتزاعى است از آن انتزاع مى‏كنيم فرد منتشر را بنابراين اين جا ازواجب تخييرى مهمتر است براى اين كه در واجب تخييرى مفهومى است كه واقع خارجى ندارد دروقت تكليف، اكرم زيداً او عمرواً اين وجود خارجى در خارج ندارد لذا فرموده‏اند )حرفهاى من نيست حرفهاى بزرگان است( اكرم زيداً او عمرواً اين وجود خارجى ندارد براى اين كه فرد منتشر در خارج فرد متحقق است، نمى‏شود، فرد منتشر در خارج نداريم الااين كه مولا براى رسيدن به مطلوبش يك مفهومى را درست مى‏كند به معنا مفهوم تخيير مى‏گويد اكرم زيداً او عمرواً اين در خارج قبل از آن كه ما ايجاد بكنيم اكرم را چيزى نيست در خارج ما هستيم كه آن مفهوم را يك مصداقى برايش در خارج درست مى‏كنيم مصداق هم نيست به قول اينها مصدوق عليه است در حاشيه ملا عبداللَّه اگر يادتان باشد مصداق درست مى‏كرد مصدوق عليه درست مى‏كرد و مى‏گفت مصداق همان كلى طبيعى، مصدوق عليه كلى طبيعى نيست عرضى است كه صادق بر آن خارج است يعنى فردمنتشر صادق بر اين اما اين كه كلى طبيعى باشد ومصداق باشد خب نيست اين جور ديگر، در باب تخييراين جورى است وقتى تكليف مى‏كند روى مفهومى تكليف مى‏كند كه خارج ندارد خارجيت ندارد اما گاهى در اين فرد منتشر يك واقع و خارج و نفس الامريت دارد مثل اين كه مى‏گويد رأيت زيداً او عمرواً يا بحث ما كه شاهد شهادت مى‏دهد مى‏گويد از يكى از وصيت‏ها برگشت او مى‏داند كدام وصيت هاست، يا آن واقع و نفس الامر هم راستى از وصيت اول يا وصيت دوم برگشته اما اين خوب شهادت نمى‏دهد مى‏گويد از يكى از وصيت‏ها برگشت خب اين الان كه مى‏گويد از يكى از شهادتها برگشت اين خارجيت دارد يعنى راستى اين آقا يا از وصيت ديروز برگشته يا از وصيت امروز واقع و نفس الامر است‏اما اين كه مى‏گويد از وصيت برگشته امروز يا ديروز اين فرد منتشر است اين مصدوق عليه است مصداق نيست يعنى كلى طبيعى نيست مصداق در خارج است واقعيت هم هست در خارج اما آن واقعيت آن فردمنتشر مصدوق عليه آن است به قول منطقيون مصداقش نيست اما على كل حال چه در باب تخيير كه اصلاً در وقت تكليف مصداق ندارد چه در فردمنتشر مثل مانحن فيه كه واقع ونفس الامر مصداق دارد حكم آمده روى مفهوم اماحكم آمده روى مفهومى كه مصدوق عليه است، يعنى واقعاً اين خارج مصداقش نيست چه صورت اول چه صورت دوم لذا مى‏گويند فردمنتشر وجود خارجى ندارد اين وجود خارجى ندارد يعنى خارج آن كه مصداق است آن مصدوق عليه است، نه مصداق يعنى كلى طبيعى نيست كلى طبيعى كه مصداقش درخارج موجود باشد ولى على كل حال عرفاً يك چيز معلومى است يعنى الان كه مى‏گويد از يكى ازوصيتها بر گشته به صورت علم اجمالى ما مى‏دانيم واقع و نفس الامر يك چيزى هست بنابراين اين كه مرحوم محقق مى‏فرمايند امرمجهول است لذا شهادت پذيرفته نيست مى‏گوييم نه امر مجهول نيست، امر معلوم است الا اين كه على سبيل علم اجمالى است در علم اجمالى متعلق علم است كه مجهول است علم كه نمى‏شود مجهول باشد يعنى واقع و نفس الامر معلوم است حتى قاضى مى‏داند خود آن موصى مى‏داند آن كسانى كه اطرافش بودند مى‏دانند، مى‏دانند كه اين از وصيت ديروز برگشته ازوصيت امروز نه، يك واقع و نفس الامرى است آن كه شهادت مى‏دهد بايد بگويد كه من شهادت مى‏دهم از وصيت ديروز برگشته، اين جور نمى‏گويد مى‏گويد من شهادت مى‏دهم از يكى از دو وصيتى كه كرده برگشت لذا به قول شيخ طوسى يك امر نفس الامرى است مجهول هم نيست حالا كه مجهول نشد بنابراين بينه درست است خب حالا بينه درست است اين بينه به عنوان مصدوق عليه هم صادق بر وصيت ديروز است هم صادق بر وصيت امروز است چه بكنيم؟ خواه ناخواه قرعه كار را درست مى‏كند قرعه مى‏كشند بنام هر كدام وصيت آمد حاكم روى همان حكم مى‏كند. راجع به مالش هم همين طور است مرحوم محقق ايراد مى‏كنند ما ايراد نمى‏كنيم راجع به قتلش هم همين طور است لو اوصى بوصيتين منفردتين هم ديروز وصيت كرده هم امروز فشهد آخران يعنى بينه انه رجع عن احدهما گفت دو تا وصيت كرده اما از يك كدام برگشت قال الشيخ لا يقبل لعدم التعين فهى كما لو شهد بدار لزيد او لعمرو چه جور اگر شهادت بدهد اين خانه مال زيد است يا مال عمرو چه جور شهادت پذيرفته نمى‏شود اين جا هم شهادت پذيرفته نمى‏شود چرا؟ هر دو چون مجهول است و ما سابقاً گفتيم از شرايط بينه اين است كه بايد مجهول نباشد ايرادى كه هست كه مرحوم محقق به قال الشيخ اشاره مى‏كنند سابقاً مرحوم محقق فرمودند كه اين مجهول نيست مجهول اين است كه مثلاً اين جور شهادت بدهد بگويد يك كسى از وصيتش برگشت خب بله اين شهادت فايده‏اى ندارد اين كيست؟ نمى‏دانيم يا اين كه شهادت بدهد اين مال مال يكى است خب مسلم اين شهادت پذيرفته نمى‏شود و اما اگر به نحو ترديد مصداق تعيين مى‏كند فرد منتشر اسمش را مى‏گذارند بگويد يا مال زيد است يا عمرو مثلاً يك كسى را كشته‏اند شاهد شهادت مى‏دهد يكى اين را كشته خب اين شهادت فايده‏اى ندارد اما يك دفعه شهادت مى‏دهد يا زيد يا عمرو و راستى هم اين بينه نمى‏داند، نمى‏داند زيد كشته يا عمرو اما دو تا با هم رفتند و بعد ديدند يك كسى كشته شد بينه نمى‏داند واقعاً روى همان ندانستگى خودش مى‏گويد يا زيد يا عمرو اما واقعاً چه؟ در خارج قاتل كيست؟ يك امرواقعى و نفس الامرى كه مفهوم اما زيد او عمرو بر آن صادق است واقعيت دارد در خارج و اين واقعيت در خارج را به عنوان يك مفهوم مصدوق عليه تعيين مى‏كند چون كه خود حاكم يا خود اين بينه نمى‏داند گاهى هم مى‏داند اما نمى‏خواهد تعيين بكند مى‏گويد قاتل يا زيد است يا عمرو يا مى‏گويد از يكى از دو وصيت برگشته مى‏داند كدام وصيت هاست اما نمى‏خواهد بگويد مى‏گويد يا از اين وصيت يا از آن وصيت برگشته خب واقع و نفس الامر مصداق دارد ديگر يعنى واقعيت دارد ولى آن مفهوم فردمنتشر مصدوق عليه اسمش را مى‏گذاريم يعنى كلى طبيعى نيست اين مصداقش نيست براى اين كه مصداق زيد حيوان ناطق است نه اما زيد اما عمرو در حاشيه ملا عبداللَّه اگر يادتان باشد خيلى مفصل از كسانى كه در منطق خيلى خوب در اين جاها صحبت كرد حاشيه ملا عبداللَّه بود ديگر كه مى‏گفت كه ممكن است يك مصداق در خارج يك كلى طبيعى يك كلى وصفى واقعى داشته باشد مابقى همه مصدوق عليه است مثل اين كه مثلاً اين جور مى‏گوييم زيد حيوان ناطق عالم مثلاً شاب و اصفهانى و ابن عمرو و امثال اينها يك ده بيست تا مى‏شماريم خب يكى از اين‏ها مصداق است اين زيد مصداقش است آن كلى طبيعىِ آن است اما ديگر مابقى همه وصف است همه مصدوق عليه است در فردمنتشر اين جورى است كه آن فرد منتشر اين وصف است مصدوق عليه خارج است خارج نمى‏شود اما هذا او ذاك باشد خارج يك واقعيت است ديگر آن وقت آن كسى كه مى‏گويد گاهى واقعيت را مى‏داند و نمى‏خواهد واقع را بگويد به نحو ترديد مى‏گويد گاهى هم واقع را نمى‏داند آن ندانستگى را مى‏گويد لذا مى‏گويد قاتل يا زيد است يا عمرو گاهى مى‏داند و نمى‏گويد باز فرد منتشراست گاهى هم نمى‏داند و به اين صورت مى‏گويد باز هم فردمنتشراست و آن خارج و واقعيت هست يك چيزى نمى‏توانيم بگوييم كه جهل اين موجب شده واقعيت از بين رفته ما نحن فيه هم همين است ما نحن فيه شهادت مى‏گويد مال يا مال زيد يا مال عمرو خب مى‏فهميم كه محصور شد اين مال محصور شد اين خانه محصور شد گاهى محصور مى‏شود در شخصى واقع و نفس الامرى مى‏گويد المال لزيد خب هيچ، حاكم هم حكم مى‏كند گاهى مى‏گويد مال لزيد او عمرو محصورش مى‏كند بين دو نفر الا اين كه بين دو نفر على سبيل ترديد على سبيل ترديد كه شد آن شهادتى كه داده يعنى مشهود به آن شهادت يك عنوان است اما زيد او عمرو كه اين اما زيد اما عمرو مصداق خارجى ندارد مصدوق عليه دارد خب الان حاكم مى‏فهمد اين قاتل يا زيد است يا عمرو، مى‏فهمد اين خانه مال زيد است يا عمرو چنانچه مى‏فهمد اين دو تا وصيت يكى درست نيست تا اين اندازه حاكم مى‏فهمد حالا وظيفه حاكم چيست؟ مرحوم شيخ مى‏گويند كه هيچ حاكم وظيفه ندارد اصلاً نمى‏تواند حكم بكند چرا؟ براى اين كه شهادت مجهول است ولى سابقاً مرحوم محقق فرمودند مرحوم صاحب جواهر فرمودند ديگران فرموده‏اند كه اين فردهاى منتشر مجهول نيست مثل علم اجمالى است علم كه با جهل تناقض دارد و من مى‏دانم يا عبايم نجس است يا قبايم خب علم من معلوم است آن متعلق علم است كه نمى‏دانم آيا علم متعلق به آن شده يا متعلق به آن شده به اين مى‏گوييم علم اجمالى اما يك واقعيت در خارج است و آن اين است كه اين نجاست يا روى عباست يا روى قبا و چون اين آقا نمى‏داند در آنجا بايد احتياط بكند در اين جا قاضى احتياط كه معنا ندارد بايد قرعه بكشد قرعه مى‏كشد خانه يا مال زيد مى‏شود يا مال عمرو، قرعه تعيين مى‏كند لذا وقتى نمى‏داند نماز ظهر است يا عصر هر دو را مى‏خواند وقتى هر دو را خواند يكى ميرزا عبدالاضافه است درخارج يعنى مى‏داند يكى بى خود خوانده اما از آن طرف هم تكليف يقينى از او ساقط شده اشتغال يقينى برائت يقينى مى‏خواهد برائت يقينى اش احتياط است هر دو نماز را خواندن اين هر دو نماز را كه مى‏خواند خب مى‏داند كه ذمه‏اش ساقط شده اما مى‏داند يكى از اين نمازها زيادى بوده اگر ظهر به ذمه‏اش بوده واقع و نفس الامر عصر بى خود بوده اگر عصر به ذمه‏اش بوده آن نماز ظهر همين ثواب داشته بى خود بوده. لذا اگر نمى‏دانيم عبا نجس است يا قبا با هيچ كدام نمى‏شود نماز بخوانيم چرا نمى‏شود؟ براى اين كه اگر نماز خواندم با احدهما اشتغال يقينى برائت يقينى مى‏خواهد نمى‏دانم برائت يقينى درست شد يا نه بنابراين اگر مى‏خواهى نماز درست باشد با عبا يك مرتبه نماز بخوان با قبا يك مرتبه يا هر دو را بكن بينداز دور تا يقين داشته باشى نماز خوانده‏اى در پاك. اين هم مسئله چهارم.

 بنابراين مسئله چهارم مرحوم محقق با اشاره مى‏فهماند كه شهادت درست است الا اين كه به وضوح باقى گذاشته‏اند اين قاضى چه بكند؟ شهادت را قبول مى‏كند با قرعه و مطلب را تمام مى‏كند.

 الخامسة اذا ادعى العبد العتق حالا شما به جاى عبد چون كه حالا نيست بگوييد اذا ادعى شخص خانه‏اى را ادعى اين كه اين خانه مال من است يعنى در خانه نشسته‏اند و يك كسى مى‏آيد مى‏گويد اين خانه مال من است يا مثال بهتر است حالا ايشان مثال به عبدزده و اقام بينه تفتقر الى البحث دو نفر هم مى‏آيند شهادت مى‏دهند اين خانه مال ايشان است الا اين كه اين دونفر عدالتشان پيش حاكم معلوم نيست احتياج به بحث دارد يعنى احتياج به تزكيه دارد آن وقت اين خانه مى‏گويد مال من است اين هم اين دو نفر شاهد اين دو نفر كه شهادت مى‏دهند شهادتشان پذيرفته نيست ديگر حالا آن آقاى مدعى مى‏گويد كه خب شما صبر بكنيد تا من بروم بياورم يك كسى را كه تزكيه بكند اين را آن وقت آنجاهايى كه مى‏خواهد تصرف درخانه بكند يا مدعا عليه را مى‏خواهد نگه بدارد آيا مى‏تواند مدعا عليه را نگه بدارد يا نه؟ ما مى‏گوييم بله، مرحوم محقق مى‏گويند نه، اذا ادعى العبد العتق و اقام البينة تفتقر الى البحث و سئل التفريق آن عبد مى‏گويد بين من و مولا را تفرقه بينداز براى اين كه من بروم پيش مولا ممكن است مرا بكشد يا مثلاً اگر زن باشد مى‏گويد كه ممكن است با من مقاربت كند بچه دار بشوم حالا راستى هم اين جور است عبدى كه آمده عليه مولا شكايت كرده مى‏ترسد برود پيش او مى‏گويد بين من و مولا را تفرقه بينداز تا من بينه‏ام را كامل بكنم. مى‏شود يا نه؟ حتى يثبت التزكيه قال فى المبسوط يفرق، مرحوم شيخ طوسى گفته بله بايد اين عبد را نگه بداريم و به مولايش ندهيم و كذا لو اقام المدعى المال شاهداً واحداً يك مالى هست اين مال دست مدعا عليه است و آقاى مدعى مى‏گويد اين مال مال من است اما يك شاهد دارم شاهد دومى را فردا مى‏آورم حال شما اين را زندان بكنيد اين مدعا عليه را تا فرار نكند تا من فردا شاهد دوم را بياورم، آيا حاكم مى‏تواند اين را زندان بكند يا نه؟ مرحوم محقق مى‏گويند نه، و مرحوم شيخ مى‏گويند بله.

 و كذا لو اقام مدعى المال شاهداً واحداً و ادعى ان له آخر شاهد ديگردارم و سئل حبس الغريم مى‏گويد اين آقايى كه مال من را خورده اين را نگه بدار آيا مى‏شود؟ مرحوم شيخ فرموده‏اند بله مى‏شود چرا مى‏شود؟ براى اين كه اثبات حقش است و اثبات حقش بايد همين جورها باشد ديگر، مى‏خواهد  حقش را اثبات بكند و بايد اين را نگه بدارند تا فردا، پس فردا اين بيايد بينه بياورد تمام بشود مرحوم محقق مى‏گويند و فى الكل اشكال يعنى اين مثال و آن مثال ندارد مثالها فراوان دارد در همه مثالها اشكال داريم چرا؟ لانه تعجيل للعقوبة قبل ثبوت الدعوى به چه مناسبت اين را مى‏خواهى عقاب بكنى؟ هنوز كه دعوى اثبات نشده تا اين كه زندانش بكنى اگر دعوى اثبات شد آن وقت زندانش كن يا پول را از او بگير يا وقتى دعوى اثبات شد بين عبد و مولا تفرقه بينداز و هنوز كه دعوى اثبات نشده اين تعجيل العقوبة است و تعجيل العقوبة جايز نيست ولى به مرحوم محقق مى‏گوييم آقا اين تعجيل العقوبة لمورد دعوى نيست اين يك امر عرفى يك امر عقلايى است حاكم مى‏بيند الان هم همين جورهاست حاكم مى‏بيند اگر اين منكر را رهايش كنند فرار مى‏كند خب حتماً بايد بازداشتش بكنند ديگر قاتل را گرفته‏اند اما هنوز معلوم نيست آيا اين كشته آيا اين نكشته خب مى‏خواهند محاكمه‏اش بكنند بايد بازداشتش بكنند اگر بازداشت نكنند احتمال فرار مى‏دهد بايد عقوبتش كنند لااقل به اين كه ضمانت از او بگيرند ضمانت نگيرند و زندانش هم نكنند جانى را ولش كنند براى اين كه هنوز دعوى اثبات نشده و جانى فرار بكند خب همه مردم به قاضى مى‏گويند آقاى قاضى احتمال مى‏دادى كه اين جانى باشد تو اين را بازداشت مى‏كردى ضامن از او مى‏گرفتى و همين طور ضامن نگرفتن، بازداشت نكردن آن هم فرار كردن تو جانى را فرارى دادى خب درست است حرف خوبى است ديگر،لذا تعجيل عقوبت اينجاست هنوز ثابت نشده آن آقا را بكشند يا مثلاً آن جنايتى كه كرده سه سال حبس دارد حبس بكنند براى آن سه سال يا تازيانه‏اش بزنند براى اين كه بايد تعزير بشود اينجا را مى‏گويند تعجيل العقوبة يعنى تا اثبات نشده تعجيل العقوبة است اما اثبات نشده عقابش هم براى جنايتش نمى‏كنند ولى احتمال مى‏دهند فرار كند و چون احتمال مى‏دهند فرار كند حتماً بايد اين را نگه بدارند نمى‏دانم يادتان است يا نه چند وقت قبل در باب قضا روايت مى‏خوانديم روايت صحيح السند هم بود اين كه اميرالمؤمنين‏عليه السلام زندانش مى‏كردند الا اين كه در آنجا بود 6 5 روز خب حالا آن حرف ديگرى است چند روز بايد زندانش كنند؟ چكار بكنند؟ روايت داشتيم الان اين جمله مرحوم محقق خلاف آن روايت است اجتهاد در مقابل نص است و اگر هم نص نداشتيم يعنى فعل اميرالمؤمنين‏عليه السلام را نداشتيم باز هم مى‏گفتيم چنانچه دنياى روز هميشه من جمله الان من جمله ايران اگر يك كسى را بگيرند و احتمال بدهند اين فرار مى‏كند اين را بازداشت مى‏كنند تا موقع محاكمه‏اش برسد.

 اينجا هم اين جور است اين عبد الان ادعا مى‏كند كه من عبد اين آقا نيستم و شاهد هم دارم شاهدها را فردامى آورم الان نيستند مى‏روم دنبالشان فردا مى‏آورم خب آقاى قاضى مى‏گويد فردا هم من حكم مى‏كنم آقاى عبد مى‏گويد آقا من حالا مى‏ترسم بروم پيش اين براى اين كه بروم شب خفه‏ام مى‏كند مثل خانم مى‏آيد شكايت مى‏كندو مى‏گويد بينه هم دارم مى‏گويند بينه‏ات را بياور مى‏گويد فردا مى‏آورم بايد بروم تهران بياورم بعد مى‏گويد اگرمن را روانه كنيد در خانه شوهرم من را مى‏كشد بنابراين يا مرا اجازه بدهيد بروم خانه پدرم يا اين را زندانش بكن بالاخره تفرقه بينداز بين ما دو تا، خب حالا قاضى بگويد آقا به من چه، برود در خانه و خفه‏اش كند خب مسلم عقلاء مى‏گويند اين قاضى تقصير دارد براى اين كه احتمال مى‏داد اين كه جنايتى واقع بشود اصلاً قاعده كلى: اگر راستى قاضى احتمال جنايت بدهد خب مسلم است آن جانى كه احتمال مى‏دهيم جانى بشود بايد فكرى روى آن كرد نمى‏شود همين جور رهايش بكنيم روايت ما همين است كه مى‏گويد اين را نگه بدار براى اين كه اگرنگهش ندارى فرار مى‏كند حالا مسئله ما همين است مرحوم محقق هم مسئله را روى همين عنوان مى‏كند اشكال مرحوم محقق اين است مى‏گويد آقا الان اين را بخواهى زندانش كنى به چه دليل؟ تو كه هنوز حكم نكرده‏اى ما مى‏گوييم بله براى حكمش نمى‏خواهد زندانش بكند براى عقوبت كه نمى‏خواهد زندان بكند كه شما بگوييد كه لانه تعجيل العقوبة براى اين كه نيست براى چيز ديگر است و آن اين است كه اين احتمال مى‏دهد اگر برود در خانه خفه‏اش مى‏كند احتمال عقلايى، احتمال مى‏رود اين عبد برود زير دست مولا كتك حسابى به اومى زند آن وقت عبد مى‏گويد آقا تفرقه بينداز بين من اين تا فردا، تا فردا من شاهد بياورم خب معلوم است كه مسلم آن بايد بكند اين تعجيل العقوبة نيست اين بلكه صدّ جنايت است صدّ فرار جانى است و اينها يك امر عرفى يك امر عقلايى است لذا حق با مرحوم شيخ طوسى است و جمله لانه تعجيل العقوبة قبل ثبوت الدعوى مرحوم محقق درست نيست اين 5 تا مسئله راجع به مرحوم محقق. حالا بحث فردا اين 6 تا مسئله خود جواهر، اما خود جواهر يك و دو نمى‏كنند مى‏گويند المسئلة السادسة اينها مال مرحوم محقق نيست مال خودشان است اينجا 6 تا مسئله ايشان متعرض هستند مطالعه كنيد تا فردا انشاءاللَّه.

    وصلى اللَّه على محمد و آل محمد.