أَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي وَ يَسِّرْ لِي أَمْرِي وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانِي يَفْقَهُوا قَوْلِي.

مسئله 42:

یحرم لبس لباس الشهرة؛ بأن یلبس خلاف زیّه من حیث ‏‎ ‎‏جنس اللباس أو من حیث لونه، أو من حیث وضعه وتفصیله وخیاطته کأن ‏‎ ‎‏یلبس العالم لباس الجندی أو بالعکس مثلاً، وکذا یحرم علی الأحوط لبس ‏‎ ‎‏الرجال ما یختصّ بالنساء وبالعکس، والأحوط ترک الصلاة فیهما و إن کان ‏‎ ‎‏الأقوی عدم البطلان.‏

پوشیدن لباس شهرت و لباسی که آدم را انگشت نما کند، حرام است، چه برای زن و چه برای مرد. تفاوتی هم ندارد. گاهی از نظر رنگ لباس شهرت است. مثلاً شخصی کت سرخی بپوشد و به کوچه بیاید. یا خانمی چادر سرخی بپوشد و در میان مردم بیاید. هرچیزی که خلاف شأن او و به عبارت دیگر موجب انگشت نمایی او و جلب توجه دیگران باشد، حرام است.

حال در اینکه نماز خواندن در آن باطل است یا نه؛ اختلاف است. از جاهایی که مرحوم سید خیلی نزدیک به هم اختلاف دارند، راجع به لباس مصلّی است. سابقاً اگر یادتان باشد، در لباس غصبی فرمودند پوشیدن آن حرام است و نماز با آن هم باطل است. اما در اینجا می‌فرماید پوشیدن آن حرام است اما نماز خواندن با آن باطل نیست. اگر مطالعه کرده باشید، غالب از محشین به مرحوم سید می‌فرمایند اینجا هم مثل غصب است. چون پوشیدن آن حرام است، مرجوحیت با راجحیت نمی‌سازد. مُبعد نمی‌تواند مقرب باشد. همینطور که در غصب گفتید مبعد نمی‌تواند مقرب باشد و نماز باطل است، در اینجا هم باید بگویید مُبعد است و حرام است و نماز خواندن با آن مرجوح است و مرجوحیت با راجحیت سازگار نیست. اما مرحوم سید فقط در باب غصب از لباس مصلّی گفتند نماز باطل است، اگر پوشیدن لباسی حرام باشد، و اما نماز خواندن با آن صحیح است، من جمله در اینجا فرمودند:

یحرم لبس لباس الشهرة؛ بأن یلبس خلاف زیّه من حیث ‏‎ ‎‏جنس اللباس أو من حیث لونه، أو من حیث وضعه وتفصیله وخیاطته کأن ‏‎ ‎‏یلبس العالم لباس الجندی أو بالعکس مثلاً، وکذا یحرم علی الأحوط لبس ‏‎ ‎‏الرجال ما یختصّ بالنساء وبالعکس، والأحوط ترک الصلاة فیهما و إن کان‏‎ ‎‏الأقوی عدم البطلان.‏

اگر یادتان باشد، ما هم در این مسائل متابعت از مرحوم سید «رضوان‌الله‌تعالی‌علیه» کردیم و گفتیم راجع به غصبیت مفروضٌ‌عنه در میان بزرگان که خواندن با لباس غصبی در خانۀ غصبی علاوه بر اینکه حرام است، نماز هم باطل است. لذا همینطور که مرحوم سید فرمودند اگر یادتان باشد، ما نتوانستیم خلاف مرحوم سید راه برویم و گفتیم در لباس غصبی ارتکازی در میان متشرعه است و از این ارتکاز نمی‌توان گذشت و می‌گویند با لباس غصبی یا خانۀ غصبی، علاوه بر اینکه حرام است، نماز هم باطل است. اما در مابقی گفتیم نه، مبعد می‌تواند مقرب باشد، همان اجتماع امر و نهی است که من جهة مبعد است، چون لباس شهرت است و من جهة کارش مقرب است برای اینکه نماز است و مانعی ندارد که چیزی مبعد باشد من جهة و مقرب باشد من جهة آخر.

بحث این چند روز ما راجع به لباس مصلی بود و معمولاً محشین بر عروه همه را با یک نسق جلو رفتند و کلیۀ محرماتی که در لباس مصلی است، گفتند علاوه بر اینکه پوشیدن این لباس حرام است، نماز خواندن با آن هم باطل است و من جمله در اینجا محشین بر عروه می‌فرمایند که پوشیدن لباس شهرت حرام است و نماز خواندن با آن نیز باطل است، برای اینکه این کار مرجوحی است و مبعّد است و نمی‌تواند مقرب واقع شود و نمی‌تواند راجح واقع شود. این دائرمدار نظریۀ شما عزیزان است. لذا اگر شما در باب اجتماع امر و نهی امتناعی شوید، مسئله صاف است و من مرحوم آخوند «رضوان‌الله‌تعالی‌علیه» که در مسئله اجتماع امر و نهی امتناعی هستند و در کفایه خیلی مفصل صحبت می‌کنند، چون نزاع بین خودشان و استادشان مرحوم میرزای شیرازی است و اما ما در باب اجتماع امر و نهی تبعاً‌ از اساتیدمان، مجوزی هستیم و می‌گوییم مانعی ندارد من جهة مُبعد و من جهة مقرب و اجتماع بین امر و نهی باشد. یعنی هم حرام باشد و هم لباس خواندن در آن صحیح باشد. از جهت اینکه لباس شهرت است، پوشیدن آن حرام است و از جهت اینکه نماز می‌خواند، نمازش صحیح است.

از نظر اصول، هر نظریه‌ای که در باب اجتماع امر و نهی داشتید، باید در اینجا اعمال کنید. اگر امتناعی باشید باید بگویید حرام است و نماز باطل است و اگر مجوزی باشید باید بگوییم حرام است اما نماز با آن باطل نیست و اما در باب غصب گفتیم ارتکاز عرفی در میان متشرعه است و عوام مردم هم می‌دانند که نماز در خانۀ غصبی باطل است. این جمله را بزرگان در باب غصب گفتند و نظیرش را در این چند روز داشتیم. در آنجا می‌فرماید که مبعد نمی‌تواند مقرب باشد و در اینجاها می‌فرمایند مرجوح است و نمی‌تواند راجح باشد. برمی‌گردد به نظریۀ شما که در باب اجتماع امر و نهی مجوزی باشید یا امتناعی.

در اینکه لباس شهرت حرام است، اشکالی نیست. هم روایت داریم و هم نصّ حسابی هست.

روایت4 باب 12 از احکام ملابس، وسائل الشیعه، جلد 5، صفحه 24:

عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ عَنِ اَلْحُسَینِ عَلَیهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ لَبِسَ ثَوْباً یشْهَرُهُ كَسَاهُ اَللَّهُ یوْمَ اَلْقِیامَةِ ثَوْباً مِنَ اَلنَّارِ.

دلالت روایت خیلی خوب است که پوشیدن لباس شهرت حرام است و گناه دارد. اما امام حسین در صدد این نبودند که نماز با آن باطل است یا نه؛ و شمایید که باید بگویید که نماز با آن باطل است برای اینکه مبعد است و نمی‌تواند مقرب باشد و یا بگویید که مانعی ندارد در باب اجتماع امر و نهی، چیزی من جهة مبعد و من جهة مقرب باشد. اما در اینکه حرام است، دلالت روایت امام حسین بسیار خوب است.

روایت دیگری هست که امام صادق «سلام‌الله‌علیه» از رسول گرامی نقل می‌کند.

روایت2 باب 13 از احکام ملابس، وسائل الشیعه، جلد 5، صفحه 25:

کأن رسول الله صلی الله علیه وآله: یزجر الرجل یتشبه بالنساء وینهى المرأة أن تتشبه بالرجال فی لباسها.

زن لباس مرد بپوشد مثل الان که فراوان شده و یا مرد لباس زن بپوشد، حرام است و پیش پروردگار عالم مبغوض است.

لذا در اینکه پوشیدن لباس شهرت حرام است، اشکالی نیست و اختلاف هم نیست و اما در نماز خواندن در آن اختلاف است و اختلافشان هم مبنایی است و مبنای آن هم مسئلۀ اجتماع امر و نهی است. اگر در باب اجتماع امر و نهی مجوزی شدید، مثل اینکه مرحوم سید در اینجا مجوزی شدند و می‌فرمایند که: و إن کان‏‎ ‎‏الأقوی عدم البطلان.

و اگر مانند محشین بر عروه امتناعی شدید، باید بگویید: و إن الأقوی هو البطلان.

و ما در همه جا در این چند مسئله می‌گوییم «و إن کان الأقوی عدم البطلان»،‌ برای اینکه در اصول، مجوزی هستیم؛ اما حرمت اینها مسلّم است و من جمله حرمت لباس شهرت. لذا گفتم اگر ما باشیم و اصول و باب اجتماع امر و نهی، می‌گوییم نماز خواندن در خانۀ غصبی حرام است و گناهش بالاست و اما اگر نماز بخواند، نمازش صحیح است و مانعی ندارد شیء من جهة مبعد و من جهة مقرب باشد و اما در باب غصب، ارتکاز عرفی نمی‌گذارد ما حرف اصول را در فقه بیاوریم. مرحوم سید در باب غصب جداً می‌فرمودند نماز خواندن با لباس غصبی حرام است و نماز هم باطل است و همۀ محشین هم این حرف را گفتند. اما در غیر باب غصب، مرحوم سید اختلاف نظر پیدا می‌کنند. گاهی می‌فرمایند پوشیدن آن حرام است و اما نماز خواندن با آن باطل نیست و گاهی می‌گویند اگر متحرک باشد نماز باطل است و اگر متحرک نباشد، طوری نیست و در اینجا می‌فرماید أقوی اینست که مطلقا متحرک باشد یا نباشد، مضطر باشد یا نباشد، نمی‌توان با لباس غصبی نماز خواند و حتی دیروز مسئلۀ مشکلی داشتیم که ایشان می‌فرمودند اگر بناست که با لباس غصبی نماز بخواند، اولا باید عریان بخواند و اگر نتوانست عریان نماز بخواند، در لباس نجس یا غیر مأکول یا میته نماز بخواند اما در لباس غصبی نخواند. لذا مرحوم سید دیروز می‌فرمودند: «فیتأخر المغصوب عن الجمیع».

بنابراین ما در متابعت با محشین می‌گوییم نماز خواندن با لباس غصبی حرام است و نماز باطل است، اما نماز خواندن با غیرلباس غصبی باطل نیست اما پوشیدن آن حرام است.

نکتۀ دیگری در لباس شهرت هست و آن اینست که مخصوصاً ما طلبه‌ها باید مراعات کنیم که پوشیدن لباس شهرت که حرام است، مربوط به لباس نیست بلکه مربوط به هر چیزی هست که انسان را انگشت نما کند و هر چیزی که موجب شود که انسان آلت غیبت دیگران واقع شود و هر چیزی که وقتی با آن در کوچه می‌آید مردم نگاه استثنایی به او بکنند. به قول مرحوم سید: بأن یلبس خلاف زیّه.

بنابراین همه باید در کارهایمان شهرتی که موجب شود مردم پشت سرمان حرف بزنند، نداشته باشیم و حتی منبرهایمان یعنی طرز نشستن روی منبر و طرز نگاه کردن و طرز شوخیهایی که رکاکت دارد؛ خواه از نظر ذات حرام باشد مثل غیبت و شایعه پراکنی و خواه از نظر ذات حرام نباشد اما خلاف شأن ما باشد در گفتن. اگر لباس باشد همین است و ماشین نیز همین است و خانه و زندگی نیز همین است و منبر و طرز گفتن ما نیز همین است. هرچه خلاف زی افراد است، همین است.

هما ابرد من یخ شیخ یتصبی و صبی یتشیخ

شیخی خودش را به بچه بازی در بیاورد و بچه‌ای خودش را شیخ کند، هر دو مثل یخ خنک هستند. این جداً پایۀ اسلامی دارد. باید مواظب طرز لباس پوشیدن و طرز راه رفتن و نشستن روی منبر و حرفمان باشیم. بعضی اوقات حرفی را پیرمردی بزند، اگر شوخی هم باشد طوری نیست اما اگر همین را یک طلبه جوان بگوید، حرام است برای اینکه به این جوان نمی‌خورد که اینگونه شوخیها کند. برعکس این نیز همین است.

بنابراین باید همه و من جمله ما طلبه‌ها، مواظب مباحثه امروز باشیم و اینکه مرحوم سید می‌فرماید «یحرم لباس الشهرة بان یلبس خلاف زیّه» مختص به لباس نیست و درحقیقت اینطور است که: یحرم ما یکون موجبا للشهرة فی لباسه و فی معیشته و فی کلماته و فی آدابه و فی منبره و فی صحبته. بعضی اوقات اینطور است که صحبتهایی برای بعضی از بزرگان باشد باشد و اما برای کوچکها نباشد و بالاخره در همه چیز حرام است که انگشت نما شویم یا مشهور به بی ادبی شویم.

بالاخره همه می‌گویند یحرم لباس الشهرة فقط مربوط به لباس نیست بلکه مربوط به همۀ گفتارها و کردارها و رفتارهای ماست و من جمله مربوط به لباس ماست.

مسئله 48:

المصلّی مستلقیاً أو مضطجعاً لا بأس بکون فراشه أو لحافه ‏‎ ‎‏نجساً أو حریراً أو من غیر المأکول إذا کان له ساتر غیرهما،و إن کان یتستّر بهما ‏‎ ‎‏أو باللحاف فقط،فالأحوط کونهما ممّا تصحّ فیه الصلاة.‏

اگر کسی فرش خانه‌اش یکی از ممنوعات باشد، اگر غصب باشد حرام است و نماز باطل است و مرحوم سید باید گفته باشند اما نگفته و غصب مسئله خاصی دارد و اما اگر مثلاً‌ لحاف است و این مریض است و روی سرش می‌کشد و نماز می‌خواند طوری نیست. اما اگر این لحاف را به خود بگیرد، یا مثلاً سردش است و چادر زنش را سر می‌کند و نماز می‌خواند و یا زن سردش است و عبای شوهرش را به دوش می‌گیرد و نماز می‌خواند. این لباس شهرت نیست. اما اگر لباس شهرت شد، مثل اینکه زن با عبا و مرد با چادر در کوچه آمد. بنابراین دوران امر بین اینست که چه چیز لباس شهرت هست و چه چیز لباس شهرت نیست. اگر مثلاً فرش او لباس شهرت باشد و با آن نماز بخواند، نمازش صحیح است و اگر لحاف او نجس باشد و روی سرش بکشد، نماز خواندن با آن مانعی ندارد و اما اگر لحاف را لباس کرد یعنی به دوش گرفت و نماز خواند، علاوه بر اینکه حرام است، نماز هم باطل است.

و صلّی الله علی محمد و آل محمد